Julie maakt deel uit van een nieuwe generatie landbouwers. De generatie die kwam, zag en overwon…? In elk geval een generatie die het anders wil en het heft in eigen handen neemt.
Op het veld van Zilt & Zoet in Melsele bruist het van de goesting en creatieve energie. Het is een plek waar daad bij woord gevoegd wordt, en gewerkt wordt aan en in een stuk grond dat leven in- en uitademt. En dat Julie dat niet alleen hoeft te doen, is duidelijk. Vrolijke helpende handen waaien binnen en buiten. En vandaag waren wij er ook: vrijwilligers van de Landbouwbrigade.
Brigadisten blijven net zoals Julie niet ontevreden aan de zijlijn staan, maar leren uit de praktijk over boerenlandbouw door af en toe mee te werken op het veld. Zo strijden ze samen met de boer of boerin mee voor de transformatie van het voedselsysteem.
Voedselsysteem onder druk
Moest ons voedselsysteem veranderen dan? Heel zeker!
Door het industrialiseren van de sector daalt de biodiversiteit met rasse schreden en worden grote stukken land gekoloniseerd voor mono-teelten. Boeren staan onder enorme druk van regelgeving en prijsafspraken en kunnen door de opgedrongen schaalvergroting en te lange voedselketen met alle eisen en verwachtingen onderweg, geen duurzame keuzes meer maken. Laat staan er behoorlijk iets aan verdienen.
Zilt & Zoet is een vzw. Na ruim twee jaar opbouwen, konden er twee lonen betaald worden. Maar om het vele werk gedaan te krijgen, staat er nog steeds een ploeg van een vijftien-tal vrijwilligers klaar die in ruil voor hun werk een groentepakket ontvangen.
Zelf ken ik heel wat boeren die ook nog deeltijds in dienstverband werken omdat ze niet kunnen leven van enkel het werk op de boerderij.
Onderwaarderen we onze voeding dan niet heel erg? En daarmee samengaand diegene die voor onze voeding zorgt…?
Het is een kwestie van prioriteiten stellen in mijn ogen. Willen we naar een gezondere leefomgeving en levensstijl, hiervoor stemmen met onze portemonnee en er andere dingen voor laten? Of willen we vasthouden aan al onze materialistische grillen, met alle gevolgen van dien? Een duurzamere, lokale en sociaal-rechtvaardigere landbouw is broodnodig. In Vlaanderen staan stilaan meer en meer agro-ecologische boeren op. Veel van hen volgden het leertraject bij Landwijzer (het gespecialiseerd vormingscentrum voor biologische en biodynamische landbouw in Vlaanderen) en starten vaak een CSA-boerderij (community-supported agriculture) op. In deze vorm van gemeenschapslandbouw koop je als burger een oogstaandeel en vang je zo mee de risico’s van de boer op. Ook een systeem met groente-abonnementen en -pakketten, zoals bij Zilt & Zoet, geeft de boer of boerin meer zekerheid.
Gebrek aan beschikbaar land
Agro-ecologische boeren zetten volop in op de kwaliteit van de bodem. Maar voordat daarmee gestart kan worden, staat hen een zoektocht naar bewerkbaar en betaalbaar land te wachten. Vaak een aartsmoeilijke opdracht! Ook Julie ondervond dit aan den lijve.
Als je al je tijd, geld en energie steekt in het bouwen aan je eigen ecologisch project en het verbeteren van de bodemkwaliteit op een stuk grond, is zekerheid op lange termijn het enige wat je wil. Nochtans huurt Zilt & Zoet een stuk grond van een voormalig tomatenboer, bij gebrek aan beschikbaar land. Dit houdt hen tegen in het maken van bepaalde keuzes of maken van verdere investeringen… Ze zijn immers niet zeker hoe lang ze nog op dit stuk grond kunnen werken.
Omdat toegang tot grond zo’n groot probleem vormt, is er De Landgenoten. Deze coöperatie en stichting koopt grond met middelen van aandeelhouders en schenkers. Samen verhuren ze die grond aan bioboeren, voor altijd. Er wordt dus getimmerd aan de weg, maar er is voorlopig toch nog hout te kort…
Avontuurlijke groente-pakketten
Naast haar veld in Melsele had Julie tot voor kort ook een zilte Schelde-tuin in een droogstaand dok vlakbij de Antwerpse haven. Het doorsijpelende zoute Scheldewater zorgde er voor de groei van unieke en zilte gewassen.
Julie: “Het was oorspronkelijk ook mijn bedoeling om zeewier te gaan telen. Na de Landwijzer-opleiding kwamen we dan op het dubbel spoor terecht dat Zilt & Zoet geworden is. Die zilte gewassen vind ik wel nog steeds fantastisch. De flora van de Schelde is enorm rijk en eigenlijk weet niemand dat. Het is toch ongelooflijk dat lamsoor en zeekraal daar allemaal gewoon in het wild voorkomen…”
Hun vergunning voor deze zilte tuin werd door het stadsbestuur helaas niet verlengd, waardoor dit een eindig verhaal werd. Hij is gelukkig wel geklasseerd als erfgoed.
Enkele gewassen kon Julie nog overbrengen naar het veld in Melsele, zoals de wilde zeekool. Een kool waar blijkbaar heel wat andere, gekendere soorten uit voortgekomen zijn, zoals de brocolli. Ook al zullen deze zoutminnende planten niet dezelfde, intens zilte smaak meer verkrijgen als in het droogdok, ze geven de groentepakketten van Zilt & Zoet wel wat extra schwung.
Julie: “Onze pakketten zijn avontuurlijk. Naast gekende groenten, steken we er ook graag wat specialere dingen in. Er zitten ook altijd heel wat kruiden in, en regelmatig ook verschillende eetbare bloemen. Ik wil echt dat de mensen dit herontdekken en zie onze groentepakketten ook een beetje als educatie. Onze klanten krijgen dan ook heel wat extra info bij hun pakket en ontvangen ook receptjes.”
No digging!
In haar ‘no dig market garden’ wordt, zoals je al kan vermoeden, niet gegraven. De bodem wordt zo veel mogelijk met rust gelaten om het leven er in niet te verstoren. Ook wortels van reeds geoogste gewassen blijven gewoon zitten om te verteren. Zo onstaat een overvloed aan leven dat bestaat uit insecten, schimmels en bacteriën die de grond erg vruchtbaar maken.
Er wordt enkel compost gebruikt om bijkomend te voeden en doordat er zoveel voeding in de bodem zit, kan Julie ook dichter op elkaar planten. Daardoor is ze naar eigen zeggen efficiënter dan tractoren die deze klus niet zouden kunnen klaren. Ze streeft dan ook naar een zo hoog mogelijke opbrengst op een klein stukje land.
Door het slim combineren van teelten op een zelfde stukje grond, door een goede planning en organisatie, slaagt ze in deze klus. Het anders welig tierende onkruid en gras blijft ze te slim af door te zorgen voor natuurlijke onkruidbarrieres en door volop te mulchen (het bedekken van de bodem met organisch materiaal zoals bladeren of tuinresten). Hierdoor stijgen ook elk jaar de organische stofmassa’s in de bodem van het veld van Zilt & Zoet.
Na een stille winter met heel wat voorbereidend werk, is Zilt & Zoet begin mei opnieuw gestart met het verdelen van pakketten.
Ook zin in zo’n avontuurlijk pakket waarmee je dit ecologisch project steunt? Check ZILT EN ZOET – Groentenpakketten gekweekt met smaak en vers van het veld
Wil je net zoals ons graag ook zelf eens mee het veld op? Neem dan een kijkje op Landbouwbrigades om de komende meewerkdata in de buurt te ontdekken.
