Grond van deze strijd

Op 17 april wordt wereldwijd actie gevoerd voor duurzame en sociaal rechtvaardige landbouw. Dit ter nagedachtenis van negentien boeren van de landloze boerenbeweging Eldorado dos Carajás in Brazilië die op 17 april 1996 vermoord werden, in opdracht van grootgrondbezitters. We vergeten niet, omdat we blijven strijden tegen degenen die ons onderdrukken. De Internationale Dag van de Boerenstrijd is een gelegenheid om gerechtigheid te eisen, ons verzet te versterken en de strijd te eren.

Zonder autonomie en voedselsoevereiniteit geen transitie naar een eerlijk en ecologisch voedselsysteem. Zonder grond en boeren, geen voedsel. Het is de taak van de overheid om vandaag een klimaat te creëren waarin boerenlandbouw wordt gestimuleerd, voedsel is immers een basisrecht. Boerenlandbouw garandeert eerlijke verloning, een leefbare omgeving voor mens, dier, plant en natuur, en de autonomie over grond, zaad, mest en technologie. Het zorgt voor lokaal en gezond voedsel, geproduceerd door solidaire bedrijven of coöperaties die voedsel beschouwen als een recht voor iedereen. Boerenlandbouw is de basis voor agro-ecologie, met ecologische principes die de hele voedselketen bestrijken, inclusief consumptie.

Palestina lijdt onder de bezetting en annexatie van land door het Israëlische apartheidsregime. De vernieling van landbouwgronden is hier een belangrijke tactiek in de voortgaande genocide. Boerenrechten kunnen er niet bestaan zonder zelfbeschikking en recht op land. Toegang tot grond is een wereldwijde strijd. Van Latijns-Amerika tot Afrika en Azië worden boeren geconfronteerd met geweld vanwege hun verzet tegen landroof. In Pakistan verzetten landloze boeren zich tegen uitzettingen door bedrijfsprojecten in het kader van het "Groen Pakistan"-initiatief. In het Noorden van de wereld verdwijnen jaarlijks duizenden hectaren landbouwgrond door verstedelijking en infrastructuurprojecten, wat boeren in hun levensonderhoud bedreigt. Tegelijkertijd maakt de financiering van land het voor jongeren moeilijk om boer te worden.

De problemen ten gronde

Deze strijd is relevanter dan ooit – ook in België! De toegang tot grond staat onder druk door verschillende factoren die de boeren bedreigen en onze voedselproductie in gevaar brengen. Enkele van de belangrijkste problemen zijn:

• On-eigenlijk agrarisch gebruik: Steeds meer landbouwgrond wordt opgeëist door de agro-industrie, verpaarding, bebouwing of andere niet-agrarische activiteiten. Het ruimtebeslag neemt snel toe, ten koste van voedselproductie
• Omzeiling van de pachtwet: Grondeigenaren nemen steeds meer controle over de grond en ontnemen boeren hun gebruiksrecht, puur in hun eigen belang om winst te maximaliseren. Kortetermijncontracten, tijdelijke verhuur en niet-agrarisch gebruik worden ingezet om de pachtwet te omzeilen. Boeren verliezen hun autonomie en worden afhankelijk van onzekere, tijdelijke regelingen, waardoor duurzame en langetermijnplannen onmogelijk worden.
• Landconcentratie: Landbouwgrond komt steeds meer in handen van een klein aantal kapitaalkrachtige bedrijven. Sinds 1980 is het aantal landbouwbedrijven gedaald van 113.000 naar slechts 21.759 – een verlies van 81%. Tegelijkertijd is de gemiddelde oppervlakte verviervoudigd, van 8 naar 40 hectare. Steeds meer industriële actoren, vaak actief in andere sectoren, veroveren de grondmarkt en zetten boeren onder druk.
• Liberalisering en privatisering van de grondmarkt: Nieuwe actoren zoals banken, pensioenfondsen en industriële investeerders beschouwen landbouwgrond steeds meer als een winstgevende belegging. Dit leidt onder andere tot de privatisering van publieke gronden die gebruikt zouden kunnen worden voor lokale, duurzame landbouw, zoals de 450 hectare van het Gentse OCMW die in de kapitalistische handen van industrieel Fernand Huts kwam.

Grond van verandering

We roepen op tot een brede landbouwhervorming gericht op voedselsoevereiniteit die:

• Boerenrechten beschermt: Toegang tot grond is een mensenrecht, zoals vastgelegd in artikel 17 van de Verklaring voor de Rechten van Boer·inn·en. Overheden moeten maatregelen nemen om gelijke toegang te waarborgen en buitensporige concentratie te voorkomen. Bescherm en leef dit recht na, en waarborg het gebruiksrecht van boeren, zodat grondeigenaren geen macht krijgen over de bestemming van de grond ten koste van eerlijke en ecologische voedselsystemen.. https://defendingpeasantsrights.org/en/download/
• Een ambitieus overheidsbeleid: Herverdeling van grond voor kleinschalige voedselproducenten. Regulering van de grondmarkt met transparantie en oprichting van een grondtransactie-observatorium. Hervorming van de pachtwet met focus op toegang voor jonge boeren en langdurige pachtcontracten voor duurzame productie.
• Het behoud van publieke gronden: Zorg voor publieke gronden voor agro-ecologische landbouw en lokale voedselstrategieën. Faciliteer de transitie naar duurzame landbouw via maatregelen zoals Sociale Zekerheid voor Voedsel, die door een verhoging van ieders budget een afzetmarkt kan creëren, waardoor boeren als ondernemers in staat worden gesteld de transitie naar agro-ecologische landbouw te maken.
• Rekening houden met sociale, ecologische en mondiale dimensies: Aanpak van ongelijkheid, uitzetting en onteigening. Geef land terug aan de mensen, zoals in Palestina en andere regio’s. Erken de rechten van boeren- en inheemse gemeenschappen op hun land.

Actie

De strijd voor toegang tot grond is een strijd voor onze toekomst. Het is tijd om samen op te staan en de controle over het land terug te eisen. We moeten boeren ondersteunen in hun recht op autonomie en hun recht om land duurzaam en in harmonie met de natuur te bewerken. We eisen dat overheden in België en wereldwijd hun verantwoordelijkheid nemen en een klimaat creëren waarin duurzame landbouw kan floreren, ondersteund door eerlijke wetgeving en beleid.

Meer info over de actie:
Actie 13 april- De Landbouwbrigades, XR Gent en Boerenforum

Meer info over het thema:

Beleidsnota Toegang tot Grond- De Landgenoten, Voedsel Anders en FIAN
Standpunt Grond- Boerenforum